کرم‌های انگلی انسان به سه گروه اصلی گرد یا نخی (نماتودها)، پهن یا نواری (سستودها) و ترماتودها تقسیم می‌شوند. محل زندگی هرکدام از این کرم‌ها در بدن متفاوت است.
نماتودها انگل‌های استوانه‌ای و نخی شکل هستند که طول آن‌ها از یک میلی‌متر تا حدود یک متر متفاوت است. بعضی از نماتودها، مانند آسکاریس و کرمک، در لوله گوارش زندگی می‌کنند و به نماتودهای روده‌ای معروف هستند، برخی در بافت همبند ایجاد بیماری می‌کنند و بعضی نیز در قسمت‌های دیگر بدن به‌سر می‌برند.

تصویر:1000232_2.jpg

چون که کرم‌های استوانه‌ای و نخی شکل انواع فراوان دارند، در این مقاله به آسکاریس، کرمک (اکسیور) و کرم‌های قلابدار اشاره می‌شود.

آلودگی به آسکاریس
آسکارید یا آسکاریس بالغ کرمی است استوانه‌ای شکل که درازای آن از 15 تا 40 سانتی‌متر است. کرم ماده بزرگ‌تر از کرم نر است و روزانه بیش از 000ر200 تخم در روده رها می‌سازد. آسکاریازیس یا بیماری ناشی از آسکاریدها یکی از فراوان‌ترین بیماری‌های انگلی انسان است که در بین مردم کشورهای در حال توسعه شایع‌تر است. در واقع بیش از یک‌چهارم مردم جهان که اکثر آن‌ها در کشورهای غیر پیشرفته زندگی می‌کنند به آسکاریس آلوده هستند و آلودگی بیشتر در کودکان این مناطق مشاهده می‌شود. در نقاط روستایی که فاقد تسهیلات بهداشتی باشند و از کود انسانی در مزارع استفاده کنند آلودگی به آسکاریس شایع‌تر و شدیدتر است.
در مناطق روستایی ایران آلودگی به کرم آسکاریس بسیار زیاد است و در حدود نیمی از جمعیت کشور مبتلا به آلودگی با آسکاریس هستند.

آسکارید در روده باریک انسان زندگی می‌کند و با کمک فعالیت عضلانی، خود را در ژوژنوم روده کوچک نگه می‌دارد. برای آنکه تخم‌های آسکاریس خاصیت آلوده کنندگی پیدا کنند باید مدتی در محیط خارج از بدن و در درون خاک بمانند تا تحت شرایط مساعد در داخل تخم‌ها لارو تشکیل شود. پس از دو تا سه هفته تخم‌ها لارودار و آلوده کننده می‌شود. چنین تخم‌هایی قادرند ماه‌ها و سال‌ها در داخل خاک و شرایط مناسب زنده بمانند و خاصیت بیماری‌زایی خود را حفظ کنند.
بیماری‌زایی و تظاهرات بالینی

انسان با خوردن آب و سبزی‌ها و یا مواد آلوده دیگر مانند خاک حاوی تخم ‌آلوده‌کننده آلوده می‌شود. تخم در روده کوچک باز می‌شود و لارو آن آزاد می‌گردد. لارو از جدار روده می‌گذرد و خود را به مویرگ‌های خونی یا عروق لنفی می‌رساند و سرانجام به شش‌ها می‌رود. لارو پس از مدتی اقامت در ریه و گذراندن یک دوره ده روزه خود به نایژه‌ها، نای و اپیگلوت می‌رساند و مجددا خورده می‌شود و برای بار دوم وارد روده باریک می‌گردد. لارو در روده آخرین مراحل دگردیسی را به پایان می‌رساند و به کرم بالغ تبدیل می‌شود. معمولا از زمان ورود به تخم دارای لارو به روده تا هنگام بلوغ حدود 2 تا 3 ماه طول می‌کشد.

زمانی که لارو از شش عبور می‌کند ممکن است عوارض متعددی مانند سینه‌پهلو، سرفه خشک یا همراه با خلط، خس‌خس صدا، تب و افزایش ائوزینوفیل‌های خون بروز کند. اگر تعداد کرم‌های بالغ روده زیاد نباشد علایم چشمگیری نیز بروز نمی‌کند، اما در صورتی‌ که بار انگلی زیاد باشد درد شکم، بزرگ شدن شکم و حتی در موارد شدیدتر انسداد روده و درهم‌ رفتگی روده نیز پیش می‌آید. گاه کرم بالغ وارد آپاندیس، مجاری صفراوی و لوزالمعده می‌شود و سبب ایجاد التهاب و دمل می‌گردد. در صورتی که کرم‌ها تحریک شوند امکان دارد به قسمت بالای دستگاه گوارش بیایند و از دهان خارج شوند و یا در درون حلق اختلال تنفسی ایجاد کنند.